بررسی تأثیرعملیات خاک ورزی بر پایداری خاکدانه هادراراضی کشاورزی منطقه صدوق یزد

در مناطق بیابانی هر گونه تغییر و تحول که توسط بشر در خاک ایجاد می شود، می تواند در شدت بیابان زایی آن منطقه موثر باشد، یکی از این عوامل کشاورزی و عملیات شخم (خاک ورزی) است. در این مطالعه تأثیر عملیات خاک ورزی در منطقه صدوق بر شاخص های پایداری خاکدانه ها شامل میانگین وزنی قطر (mwd) ، میانگین هندسی قطر (gmd) و پایداری خاکدانه ها (as) در دو حالت اراضی زراعی و بایر مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان می دهد که در اراضی زراعی شاخص های mwd و gmd بطور معنی داری (01/0? p ) نسبت به اراضی بایر بالاتر است. میانگین mwd نمونه های منطقه زراعی mm 86/1 و منطقه بایر mm 67/0 و متوسط مواد آلی در منطقه زراعی 52/0% و در منطقه بایر 43/0% می باشد همچنین همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 99 درصد بین mwd با خاکدانه های 4 و 125/0 میلی متر و در سطح 95 درصد با خاکدانه های 5/0 میلی متر در مناطق زراعی بدست آمد. ضریب همبستگی شاخص پایداری خاکدانه ها (as) نیز در اراضی زراعی با خاکدانه های 125/0 میلی متر مثبت و معنی دار بود ) 05/0? p ( ولی در اراضی بایر منفی بدست آمد. در کل وضعیت پایداری خاکدانه ها از لحاظ کلیه شاخص ها در اراضی زراعی بالاتر از اراضی بایر بوده است. از آنجاییکه مقدار مواد آلی خاک در اراضی زراعی بیشتر بوده و عملیات کشت و کار باعث شده است تا حدی مقدار ماده آلی خاک نسبت به اراضی بایر افزایش یابد، به افزایش پایداری خاکدانه ها کمک کرده است. و نیز با توجه به اینکه در شرایط بیابانی حاکم بر منطقه، پوشش گیاهی وجود ندارد که بتواند مواد آلی خاک را تأمین کند، دادن کودهای حیوانی حین کشت و کار و افزایش مواد آلی خاک به پایداری خاکدانه ها کمک کرده ضمن آنکه استفاده از ماشین آلات نیز در این مناطق توسط کشاورزان کلا کم بوده و فقط در ابتدای کشت و کار از آن استفاده می شود. لذا خاک ورزی و استفاده از ماشین آلات در حداقل خود صورت گرفته است و خود این عامل نیز پایداری بیشتر خاکدانه ها را به دنبال دارد. بطور کلی هر گونه عملیات خاک ورزی در شرایط بیابانی بایستی با در نظر گرفتن احتیاط های لازم و در حداقل خود صورت گیرد تا به تخریب بیشتر خاک منجر نشود. در منطقه کشاورزی مورد مطالعه سیستم خاک ورزی مورد استفاده، سیستم کم خاک ورزی بوده است که کشاورزان با استفاده از وسایل ابتدایی کشاورزی تنها اقدام به زیرو رو کردن خاک نموده اند. با توجه به اینکه شاخص های پایداری خاکدانه ها اعم از mwd ، gmd و as و نیز درصد خاکدانه های درشت در منطقه زراعی (72%) بالاتر بوده است به این نتیجه رسیدیم که سیستم کم خاک ورزی به پایداری خاکدانه ها در منطقه زراعی کمک کرده است.